سیستم مالیاتی چین به عنوان یکی از پایههای اساسی اقتصاد این کشور، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا میکند. از زمان اصلاحات اقتصادی در دهه ۱۹۷۰، سیستم مالیاتی چین تحولات زیادی را تجربه کرده و به مرور زمان به یکی از پیچیدهترین و مؤثرترین سیستمهای مالیاتی در جهان تبدیل شده است. در این مقاله به بررسی جزئیات این سیستم، از جمله انواع مالیاتها، ساختار سازمان مالیاتی، و چالشها و فرصتهای پیش روی این سیستم خواهیم پرداخت.
تاریخچه سیستم مالیاتی در چین
سیستم مالیاتی چین از دوران باستان تاکنون تغییرات و تحولات زیادی را تجربه کرده است. در این بخش به بررسی مراحل مختلف تکامل سیستم مالیاتی چین از دوران باستان تا دوران مدرن میپردازیم.
دوران باستان و امپراتوریهای اولیه
در دوران باستان، سیستم مالیاتی چین بیشتر بر اساس محصولات کشاورزی و خدمات اجباری بود. مالیاتها به شکل تولیدات کشاورزی، نیروی کار و خدمات نظامی جمعآوری میشدند. دولتهای اولیه چین، مانند سلسلههای شانگ و ژو، از مالیاتهای کشاورزی برای تأمین هزینههای نظامی و اداری استفاده میکردند.
در دوره سلسله هان (۲۰۶ ق.م تا ۲۲۰ م)، سیستم مالیاتی پیچیدهتری معرفی شد که شامل مالیاتهای زمین، سرانه و کالاهای تجاری بود. مالیات زمین بر اساس میزان زمینهای زراعی که هر فرد مالک آن بود، محاسبه میشد. همچنین، مالیات بر اساس تعداد اعضای خانواده نیز اعمال میشد.
دوران میانه و امپراتوریهای تانگ و سونگ
در دوره سلسله تانگ (۶۱۸ تا ۹۰۷ م)، سیستم مالیاتی بهبود یافت و مالیاتها بر اساس سیستم جدیدی به نام “جوان تینگ” (Equal Field System) جمعآوری میشد. این سیستم به توزیع عادلانه زمینهای زراعی بین کشاورزان بر اساس نیازهای خانوادهها توجه داشت و از هر خانواده خواسته میشد تا بخشی از تولیدات خود را به عنوان مالیات به دولت بپردازد.
در دوره سلسله سونگ (۹۶۰ تا ۱۲۷۹ م)، سیستم مالیاتی با توجه به رشد اقتصادی و تجاری تغییر کرد. مالیات بر اساس درآمد و ثروت افراد اعمال میشد و دولت تلاش میکرد تا مالیاتها را به صورت نقدی جمعآوری کند. این تغییرات باعث افزایش درآمدهای دولت و بهبود زیرساختهای کشور شد.
برای دریافت مشاوره رایگان در زمینه های مختلف روی لینک زیر کلیک کنید
دوران مغول و سلسله یوآن
در دوره سلسله یوآن (۱۲۷۱ تا ۱۳۶۸ م)، که تحت حکومت مغولها بود، سیستم مالیاتی به شدت تغییر کرد. مغولها سیستم مالیاتی خود را به چین وارد کردند و مالیاتها بر اساس نوع فعالیت اقتصادی و اجتماعی افراد جمعآوری میشد. این دوره با افزایش مالیاتها و فشارهای مالیاتی بر مردم همراه بود.
دوران مینگ و چینگ
در دوره سلسله مینگ (۱۳۶۸ تا ۱۶۴۴ م)، اصلاحات مالیاتی عمدهای انجام شد. سیستم “لیجیا” (Lijia System) معرفی شد که بر اساس آن، خانوادهها به گروههای کوچکتری تقسیم میشدند و هر گروه موظف به پرداخت مالیاتهای مشترک بود. این سیستم باعث افزایش کارآمدی جمعآوری مالیاتها شد و دولت توانست منابع مالی بیشتری را برای پروژههای عمومی و نظامی اختصاص دهد.
در دوره سلسله چینگ (۱۶۴۴ تا ۱۹۱۲ م)، سیستم مالیاتی به تدریج پیچیدهتر شد. مالیات بر زمین همچنان اصلیترین منبع درآمد دولت بود، اما مالیاتهای جدیدی مانند مالیات بر نمک، چای و سایر کالاهای تجاری نیز معرفی شدند. دولت چینگ همچنین تلاش کرد تا از طریق اصلاحات مالیاتی، فساد و فرار مالیاتی را کاهش دهد.
دوران جمهوری و اصلاحات سده بیستم
با تأسیس جمهوری چین در سال ۱۹۱۲، سیستم مالیاتی نیاز به بازنگری داشت. دولتهای جمهوریخواه تلاش کردند تا سیستم مالیاتی را مدرنسازی کنند و به کاهش فساد و افزایش کارآمدی بپردازند. با این حال، جنگهای داخلی و مشکلات اقتصادی مانع از اجرای کامل این اصلاحات شد.
در سال ۱۹۴۹، با تأسیس جمهوری خلق چین تحت رهبری حزب کمونیست، سیستم مالیاتی کشور به طور اساسی تغییر کرد. در سالهای ابتدایی حکومت کمونیستی، مالیاتها بر اساس اصول سوسیالیستی و توزیع عادلانه منابع اعمال میشد. دولت تلاش کرد تا مالیاتها را بر اساس درآمد و ثروت افراد جمعآوری کند و به کاهش نابرابریها بپردازد.
اصلاحات اقتصادی دهه ۱۹۷۰ و دوران مدرن
در دهه ۱۹۷۰ و تحت رهبری دنگ شیائوپینگ، چین وارد دورهای از اصلاحات اقتصادی و باز شدن به روی اقتصاد جهانی شد. این اصلاحات نیاز به یک سیستم مالیاتی مدرن و کارآمد را بیش از پیش ضروری کرد. در این دوره، دولت چین به تدریج سیستم مالیاتی خود را با توجه به تجربیات کشورهای دیگر و نیازهای اقتصادی داخلی بازنگری کرد.
- دهه ۱۹۸۰: در این دوره، چین شروع به معرفی مالیات بر ارزش افزوده (VAT) کرد که به طور عمده بر تولیدات صنعتی و کالاهای مصرفی اعمال میشد. این تغییرات به دولت کمک کرد تا منابع مالی بیشتری برای توسعه زیرساختها و پروژههای اقتصادی کسب کند.
- دهه ۱۹۹۰: اصلاحات گستردهتری در سیستم مالیاتی چین انجام شد. مالیات بر درآمد افراد (IIT) و مالیات بر درآمد شرکتها (CIT) به طور رسمی معرفی و اجرا شدند. این مالیاتها بر اساس میزان درآمد و سود شرکتها و افراد محاسبه میشدند و نرخهای مختلفی برای آنها تعیین شد.
- دهه ۲۰۰۰ و پس از آن: در این دوره، چین به بهبود و ارتقاء سیستم مالیاتی خود ادامه داد. تلاشهایی برای کاهش نرخهای مالیاتی، بهبود شفافیت و کارآمدی سیستم مالیاتی و کاهش فرار مالیاتی انجام شد. همچنین، دولت چین با استفاده از فناوریهای نوین مانند سیستمهای الکترونیکی جمعآوری مالیات، تلاش کرد تا فرآیندهای مالیاتی را سادهتر و کارآمدتر کند.
انواع سیستم مالیاتی در چین
سیستم مالیاتی چین شامل مجموعهای گسترده از مالیاتهای مختلف است که برای تأمین منابع مالی دولت و ایجاد تعادل اقتصادی و اجتماعی استفاده میشوند. این مالیاتها به دو دسته کلی تقسیم میشوند: مالیاتهای مستقیم و مالیاتهای غیرمستقیم. در این بخش به بررسی انواع اصلی مالیاتها در چین میپردازیم.
مالیاتهای مستقیم
- مالیات بر درآمد افراد (Individual Income Tax – IIT):
- تعریف: مالیات بر درآمد افراد (IIT) شامل درآمدهای حاصل از کار، سرمایهگذاری، اجاره املاک و سایر منابع درآمدی است.
- نرخها: نرخهای مالیات بر درآمد افراد در چین به صورت تصاعدی از 3% تا 45% متغیر است. نرخهای دقیق بر اساس میزان درآمد فرد تعیین میشود.
- معافیتها و کسرها: برخی معافیتها و کسرهای مالیاتی برای کاهش بار مالیاتی افراد در نظر گرفته شده است، از جمله کسر هزینههای تحصیل، بیمه درمانی و سایر هزینههای ضروری.
- مالیات بر درآمد شرکتها (Corporate Income Tax – CIT):
- تعریف: مالیات بر درآمد شرکتها (CIT) بر سود خالص شرکتها و موسسات اعمال میشود.
- نرخها: نرخ استاندارد مالیات بر درآمد شرکتها در چین 25% است. با این حال، شرکتهای کوچک و متوسط و شرکتهای فعال در مناطق ویژه اقتصادی ممکن است از نرخهای ترجیحی کمتری برخوردار شوند.
- معافیتها و مشوقها: دولت چین برای تشویق سرمایهگذاری و توسعه برخی صنایع و مناطق، معافیتها و مشوقهای مالیاتی ویژهای را برای شرکتها ارائه میدهد.
برای دریافت مشاوره رایگان در زمینه های مختلف روی لینک زیر کلیک کنید
- مالیات بر املاک (Property Tax):
- تعریف: مالیات بر املاک شامل مالیات بر مالکیت و نقل و انتقال املاک و مستغلات است.
- نرخها: نرخهای مالیات بر املاک بسته به نوع ملک و منطقه جغرافیایی متغیر است.
- معافیتها: برخی املاک مانند املاک مسکونی اصلی ممکن است از معافیتهای مالیاتی برخوردار باشند.
مالیاتهای غیرمستقیم
- مالیات بر ارزش افزوده (Value-Added Tax – VAT):
- تعریف: مالیات بر ارزش افزوده (VAT) بر فروش کالاها و خدمات اعمال میشود. این مالیات در هر مرحله از زنجیره تولید و توزیع کالاها و خدمات جمعآوری میشود.
- نرخها: نرخ استاندارد VAT در چین 13% است، در حالی که برخی کالاها و خدمات از نرخ کاهشیافته 9% برخوردار هستند. همچنین برخی کالاها و خدمات معاف از VAT هستند.
- بازپرداخت VAT: در موارد خاصی، شرکتها میتوانند بخشی از مالیات پرداخت شده خود را به عنوان بازپرداخت VAT دریافت کنند.
- مالیات مصرف (Consumption Tax – CT):
- تعریف: مالیات مصرف بر مصرف برخی کالاهای خاص مانند دخانیات، الکل، لوازم لوکس و محصولات نفتی اعمال میشود.
- نرخها: نرخهای مالیات مصرف بسته به نوع کالا متفاوت است و معمولاً برای کنترل مصرف این کالاها و تأمین درآمد دولت استفاده میشود.
- معافیتها: برخی کالاها و خدمات از مالیات مصرف معاف هستند.
- مالیات بر واردات و صادرات (Customs Duty):
- تعریف: این مالیاتها بر کالاهایی که وارد یا صادر میشوند اعمال میگردند.
- نرخها: نرخهای مالیات بر واردات و صادرات بسته به نوع کالا و شرایط بازار متفاوت است.
- معافیتها و مشوقها: دولت چین برخی معافیتها و مشوقها را برای واردات کالاهای خاص یا صادرات به بازارهای خاص ارائه میدهد.
- مالیات بر استفاده از منابع (Resource Tax):
- تعریف: مالیات بر استفاده از منابع طبیعی مانند نفت، گاز، زغال سنگ، و مواد معدنی اعمال میشود.
- نرخها: نرخهای مالیات بر منابع بسته به نوع منبع و میزان استفاده متفاوت است.
- هدف: این مالیات برای تشویق بهرهبرداری پایدار از منابع طبیعی و تأمین منابع مالی برای حفاظت از محیط زیست استفاده میشود.
- مالیات بر وسایل نقلیه و کشتیها (Vehicle and Vessel Tax):
- تعریف: این مالیات بر مالکیت و استفاده از وسایل نقلیه موتوری و کشتیها اعمال میشود.
- نرخها: نرخهای مالیات بر اساس نوع و اندازه وسیله نقلیه و کشتی تعیین میشود.
- معافیتها: برخی وسایل نقلیه که برای استفادههای خاص مانند حمل و نقل عمومی یا کشاورزی استفاده میشوند، ممکن است از معافیتهای مالیاتی برخوردار باشند.
ساختار سازمان سیستم مالیاتی در چین
سازمان مالیاتی چین دارای ساختاری پیچیده و چند لایه است که به منظور مدیریت کارآمد و اثربخش جمعآوری مالیاتها و اجرای قوانین مالیاتی طراحی شده است. این ساختار تحت نظارت وزارت مالیات دولت مرکزی عمل میکند و شامل ادارات مختلفی در سطوح ملی، استانی، شهری و منطقهای میشود. در این بخش به بررسی جزئیات ساختار سازمان مالیاتی در چین میپردازیم.
۱. وزارت دارایی (Ministry of Finance – MOF)
وزارت دارایی (MOF) بالاترین نهاد مسئول در حوزه مالیات در چین است. این وزارتخانه مسئول تدوین سیاستهای مالیاتی، قوانین و مقررات، و نظارت بر اجرای آنها است. وزارت دارایی همچنین وظیفه دارد تا بهبود و اصلاح سیستم مالیاتی کشور را به منظور افزایش کارآمدی و شفافیت پیگیری کند.
۲. اداره کل امور مالیاتی (State Taxation Administration – STA)
اداره کل امور مالیاتی (STA) نهاد اصلی زیر نظر وزارت دارایی است که مسئول اجرای سیاستها و قوانین مالیاتی، جمعآوری مالیاتها و نظارت بر فرآیندهای مالیاتی است. STA وظایف مختلفی را بر عهده دارد که شامل موارد زیر است:
- تدوین و اجرای سیاستها و مقررات مالیاتی: STA مسئول تدوین مقررات و دستورالعملهای مالیاتی بر اساس قوانین تصویب شده توسط دولت و وزارت دارایی است.
- جمعآوری مالیاتها: این اداره کل مسئول جمعآوری انواع مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم از مؤدیان است.
- نظارت و بازرسی: STA بر اجرای صحیح قوانین مالیاتی نظارت دارد و بازرسیهای دورهای از اظهارنامههای مالیاتی و پرداختها انجام میدهد.
- خدمات به مؤدیان: ارائه خدمات مشاوره و راهنمایی به مؤدیان برای کمک به آنها در رعایت قوانین و مقررات مالیاتی.
۳. ادارات مالیاتی استانی (Provincial Tax Bureaus)
ادارات مالیاتی استانی تحت نظارت STA عمل میکنند و مسئول اجرای سیاستها و قوانین مالیاتی در سطح استانها هستند. وظایف اصلی این ادارات شامل موارد زیر است:
- جمعآوری مالیاتها در سطح استانی: این ادارات مالیاتها را از مؤدیان در سطح استان جمعآوری میکنند.
- نظارت و بازرسی محلی: ادارات مالیاتی استانی مسئول انجام بازرسیهای محلی و نظارت بر اجرای صحیح قوانین مالیاتی توسط مؤدیان محلی هستند.
- همکاری با مقامات محلی: این ادارات با مقامات محلی همکاری میکنند تا فرآیندهای جمعآوری و اجرای قوانین مالیاتی به بهترین شکل ممکن انجام شود.
برای دریافت مشاوره رایگان در زمینه های مختلف روی لینک زیر کلیک کنید
۴. ادارات مالیاتی شهری و منطقهای در سیستم مالیاتی چین (Municipal and District Tax Bureaus)
ادارات مالیاتی شهری و منطقهای زیرمجموعه ادارات مالیاتی استانی هستند و مسئول اجرای قوانین مالیاتی در سطح شهرها و مناطق مختلف میباشند. وظایف این ادارات شامل موارد زیر است:
- جمعآوری مالیاتها در سطح محلی: این ادارات مالیاتها را از مؤدیان در سطح شهرها و مناطق جمعآوری میکنند.
- نظارت و بازرسی محلی: ادارات مالیاتی شهری و منطقهای مسئول انجام بازرسیهای محلی و نظارت بر اجرای صحیح قوانین مالیاتی توسط مؤدیان محلی هستند.
- ارائه خدمات به مؤدیان محلی: این ادارات خدمات مشاوره و راهنمایی به مؤدیان محلی ارائه میدهند تا آنها بتوانند به درستی از قوانین مالیاتی پیروی کنند.
۵. ساختار سازمانی داخلی
هر کدام از سطوح مختلف سازمان مالیاتی چین شامل دپارتمانها و بخشهای مختلفی است که هر کدام وظایف خاصی را بر عهده دارند. این دپارتمانها و بخشها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- دپارتمان برنامهریزی و سیاستگذاری: مسئول تدوین سیاستها و برنامههای مالیاتی بر اساس نیازهای اقتصادی و اجتماعی کشور.
- دپارتمان جمعآوری مالیات: مسئول جمعآوری مالیاتها از مؤدیان و نظارت بر فرآیندهای پرداخت.
- دپارتمان بازرسی و نظارت: مسئول انجام بازرسیهای دورهای و نظارت بر اجرای صحیح قوانین مالیاتی.
- دپارتمان خدمات به مؤدیان: مسئول ارائه خدمات مشاوره و راهنمایی به مؤدیان و پاسخگویی به سوالات و مشکلات آنها.
- دپارتمان فناوری اطلاعات: مسئول توسعه و مدیریت سیستمهای اطلاعاتی و فناوریهای نوین برای بهبود فرآیندهای مالیاتی.
فرآیندهای جمعآوری و مدیریت مالیات در چین
جمعآوری و مدیریت مالیات در چین شامل مجموعهای از فرآیندها و رویههای سازمانیافته است که به منظور اطمینان از جمعآوری صحیح و به موقع مالیاتها و اجرای قوانین مالیاتی طراحی شدهاند. این فرآیندها توسط سازمان مالیاتی چین (State Taxation Administration – STA) و ادارات مختلف در سطوح ملی، استانی، شهری و منطقهای انجام میشوند. در این بخش به بررسی مراحل اصلی فرآیندهای جمعآوری و مدیریت مالیات در چین میپردازیم.
۱. ثبت مالیاتی
تعریف: ثبت مالیاتی اولین مرحله در فرآیند مالیاتی است که در آن افراد و شرکتهایی که مشمول مالیات هستند باید در سازمان مالیاتی ثبت نام کنند و کد مالیاتی دریافت کنند.
- مراحل:
- ارائه مدارک: مؤدیان باید مدارک شناسایی، اطلاعات مالی و اسناد مربوط به فعالیتهای اقتصادی خود را ارائه دهند.
- صدور کد مالیاتی: پس از بررسی مدارک، سازمان مالیاتی کد مالیاتی مخصوص هر مؤدی را صادر میکند که برای تمامی امور مالیاتی استفاده میشود.
۲. اظهارنامه مالیاتی
تعریف: مؤدیان موظف به ارائه اظهارنامههای مالیاتی به صورت دورهای هستند. این اظهارنامهها شامل اطلاعات دقیق درباره درآمد، هزینهها، و مالیاتهای قابل پرداخت میباشد.
- مراحل:
- تهیه اظهارنامه: مؤدیان باید اظهارنامههای مالیاتی خود را تهیه کنند که شامل تمامی اطلاعات مالی مورد نیاز است.
- ارائه به سازمان مالیاتی: اظهارنامهها باید به سازمان مالیاتی محلی یا مرکزی ارائه شوند. این کار میتواند به صورت الکترونیکی یا کاغذی انجام شود.
- بررسی و تأیید: سازمان مالیاتی اظهارنامهها را بررسی و صحت اطلاعات ارائه شده را تأیید میکند.
۳. پرداخت مالیات
تعریف: مؤدیان موظف به پرداخت مالیاتهای محاسبه شده در اظهارنامههای مالیاتی خود هستند.
- مراحل:
- محاسبه مالیات قابل پرداخت: مالیات بر اساس اطلاعات ارائه شده در اظهارنامهها محاسبه میشود.
- پرداخت به سازمان مالیاتی: مؤدیان میتوانند مالیاتهای خود را به صورت نقدی، چک یا انتقال الکترونیکی پرداخت کنند.
- صدور رسید پرداخت: پس از پرداخت مالیات، سازمان مالیاتی رسید پرداخت را صادر میکند که نشان دهنده انجام موفقیتآمیز پرداخت است.
۴. بازرسی و نظارت
تعریف: سازمان مالیاتی به طور منظم بازرسیها و نظارتهایی را بر اظهارنامهها و پرداختهای مالیاتی انجام میدهد تا از صحت و درستی اطلاعات ارائه شده اطمینان حاصل کند.
- مراحل:
- انتخاب مؤدیان برای بازرسی: سازمان مالیاتی بر اساس معیارهای مختلفی مانند میزان درآمد و نوع فعالیت اقتصادی، مؤدیان را برای بازرسی انتخاب میکند.
- بازرسی مستندات مالی: مأموران مالیاتی مستندات مالی و اظهارنامههای مالیاتی مؤدیان را بررسی میکنند.
- تهیه گزارش بازرسی: پس از انجام بازرسی، گزارش بازرسی تهیه میشود که شامل نتایج و پیشنهادات برای اصلاحات احتمالی است.
- اجرای اقدامات اصلاحی: در صورت کشف تخلفات، سازمان مالیاتی اقدامات اصلاحی مانند اعمال جریمهها و درخواست پرداخت مالیاتهای معوقه را انجام میدهد.
۵. استفاده از فناوریهای نوین
تعریف: استفاده از فناوریهای نوین و سیستمهای الکترونیکی برای بهبود کارآمدی و دقت در جمعآوری و مدیریت مالیاتها.
- مراحل:
- ایجاد سیستمهای الکترونیکی: توسعه و پیادهسازی سیستمهای الکترونیکی برای ثبت نام، ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیاتها.
- پایش و نظارت آنلاین: استفاده از سیستمهای نظارتی آنلاین برای پایش پرداختهای مالیاتی و کشف تخلفات.
- ارائه خدمات آنلاین: ارائه خدمات مشاوره و راهنمایی به مؤدیان از طریق پلتفرمهای آنلاین و تلفن همراه.
۶. همکاریهای بینالمللی
تعریف: همکاری با سازمانهای بینالمللی و دولتهای دیگر برای مقابله با فرار مالیاتی و افزایش شفافیت مالیاتی.
- مراحل:
- تبادل اطلاعات: همکاری با سایر کشورها برای تبادل اطلاعات مالیاتی و کشف موارد فرار مالیاتی.
- پیوستن به توافقنامههای بینالمللی: پیوستن به توافقنامههای بینالمللی مانند استانداردهای تبادل اطلاعات مالیاتی (CRS) و پایگاههای داده جهانی.
- همکاری با نهادهای بینالمللی: همکاری با نهادهای بینالمللی مانند سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) برای بهبود سیاستهای مالیاتی و ارتقاء شفافیت.
چالشها و فرصتهای سیستم مالیاتی چین
سیستم مالیاتی چین با چالشها و فرصتهای متعددی روبروست. از جمله چالشهای مهم میتوان به پیچیدگی قوانین مالیاتی، فرار مالیاتی و نیاز به بهبود شفافیت و کارآمدی اشاره کرد. از سوی دیگر، فرصتهای زیادی نیز برای بهبود و توسعه این سیستم وجود دارد، از جمله استفاده از فناوریهای نوین برای افزایش کارآمدی، بهبود فرآیندهای نظارتی و تقویت همکاریهای بینالمللی و این ها چیزهایی هستند که کسانی که قصد بورسیه تحصیل در چین را دارند باید بدانند.
نتیجهگیری
سیستم مالیاتی چین با وجود چالشهای متعدد، یکی از مهمترین ابزارهای دولت برای تأمین منابع مالی و توسعه اقتصادی است. این سیستم با تکیه بر اصلاحات مداوم و بهرهگیری از تجربیات بینالمللی، توانسته است به یکی از سیستمهای مالیاتی پیشرو در جهان تبدیل شود. بهبود مستمر در این سیستم میتواند به تقویت پایههای اقتصادی چین و ارتقاء رفاه اجتماعی کمک کند.
1 دیدگاه دربارهٔ «سیستم مالیاتی در چین»
با سلام
ضمن تشکر از مطالب مفید شما ، لطفا در صورت امکان آخرین قوانین مالیاتی کشور چین (به زبان انگلیسی ) را برای اینجانب ارسال بفرمایید . باتشکر